Mô hình SWOT là một mô hình phân tích rất phổ biến và được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tập trung vào bốn yếu tố chính, mô hình này đã giúp nhiều doanh nghiệp nhận thức được điểm mạnh của mình và phát triển một cách đột phá. Vậy mô hình SWOT là gì và làm thế nào để thực hiện phân tích SWOT? Hãy cùng Digital Marketing Agency DMA tìm hiểu ngay bây giờ!
Mô hình SWOT là gì?
Mô hình SWOT là một công cụ được sử dụng để phân tích doanh nghiệp dựa trên 4 yếu tố quan trọng: Thế mạnh – Điểm yếu – Cơ hội và Thách thức. Trong lĩnh vực kinh doanh, đây là một mô hình rất phổ biến và cả sinh viên cũng đã biết đến nó.
Mô hình SWOT đã được nghiên cứu trong suốt 9 năm, với sự tham gia của hơn 5000 nhân sự và 1100 doanh nghiệp. Nhóm các nhà kinh tế thuộc Viện nghiên cứu Stanford (Menlo Park, California) đã tìm ra những vấn đề chính trong việc tổ chức và điều hành doanh nghiệp, và công bố mô hình SWOT vào năm 1964.
Vì sao phân tích theo mô hình SWOT rất quan trọng?
Phân tích SWOT là một công cụ quan trọng giúp đánh giá tình hình kinh doanh của doanh nghiệp từ nhiều khía cạnh khác nhau và tìm ra những cơ hội để phát triển. Bằng cách thực hiện phân tích SWOT, bạn có thể:
- Tận dụng các điểm mạnh để vượt trội hơn so với đối thủ cạnh tranh
- Khắc phục những điểm yếu trước khi gặp phải những vấn đề không mong muốn
- Tìm kiếm và khai thác những cơ hội mới
- Chuẩn bị và phòng tránh những nguy cơ tiềm tàng
Những lợi ích trên cũng cho thấy rằng, việc áp dụng phân tích mô hình SWOT sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định thông minh, lập kế hoạch hiệu quả và đạt được mục tiêu nhanh chóng.
Các yếu tố của mô hình SWOT là gì?
Phân tích mô hình SWOT là quá trình đánh giá một doanh nghiệp hoặc dự án dựa trên 4 yếu tố chính, có thể được chia thành 2 nhóm: yếu tố nội bộ và yếu tố bên ngoài. Bằng cách này, chúng ta sẽ đi sâu hơn vào từng yếu tố của mô hình để có cái nhìn tổng quan và chi tiết hơn về tình hình của doanh nghiệp hoặc dự án.
Strengths (Thế mạnh)
Thế mạnh là những đặc điểm tích cực thuộc về yếu tố nội bộ của doanh nghiệp. Chúng giúp mang lại lợi thế cho doanh nghiệp so với các đối thủ cạnh tranh, có thể là những điều mà doanh nghiệp làm tốt hoặc ít đối thủ khác có được.
Một số ví dụ về điểm mạnh của doanh nghiệp gồm:
- Sự trung thành của khách hàng
- Thương hiệu được đánh giá cao
- Sản phẩm hoặc dịch vụ độc đáo
- Đội ngũ nhân sự chuyên môn và năng động
- Trang web chất lượng cao.
Weaknesses (Điểm yếu)
Những điểm yếu là những khía cạnh tiêu cực nằm trong phạm vi bên trong của doanh nghiệp, chúng có thể gây hạn chế hoặc ngăn cản sự phát triển của doanh nghiệp. Nói cách khác, đây là những điểm mà bạn cần cải thiện hoặc thay đổi, sửa chữa.
Một số vấn đề có thể được coi là điểm yếu của doanh nghiệp bao gồm:
- Thiếu nguồn lực tài chính
- Tỷ lệ nghỉ việc cao
- Sự nhận diện kém
- Tỷ lệ hài lòng của khách hàng thấp
- Sản phẩm hoặc dịch vụ chất lượng thấp.
Opportunities (Cơ hội)
Cơ hội là những tình huống hoặc điều kiện thuận lợi bên ngoài mà doanh nghiệp có thể khai thác để đạt được mục tiêu kinh doanh. Đây là những yếu tố có thể được sử dụng để tạo ra lợi thế hoặc thu được lợi ích từ đó.
Trong phân tích mô hình SWOT, những cơ hội có thể bao gồm:
- Nhu cầu ngày càng tăng với sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn
- Một phân khúc thị trường mới hoặc thị trường chuyên biệt
- Công nghệ mới giúp tự động hóa các tác vụ thông thường
- Quan hệ đối tác hoặc hợp tác mới
- Tính năng mà đối thủ đã bỏ qua.
Threats (Thách thức)
Tương tự như cơ hội, thách thức ở đây ám chỉ đến những yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Những mối đe dọa này là những tình huống hoặc điều kiện bất lợi có thể gây tổn hại cho doanh nghiệp.
Các mối đe dọa đối với doanh nghiệp có thể bao gồm:
- Sự giảm nhu cầu cho sản phẩm hoặc dịch vụ
- Sự xuất hiện của đối thủ cạnh tranh mới hoặc thay thế
- Công nghệ mới làm cho sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp trở nên lỗi thời
- Khủng hoảng kinh tế
- Sự thay đổi trong chính sách thuế.
Ưu, nhược điểm của mô hình SWOT
Giống như các mô hình và phương pháp phân tích khác, mô hình SWOT cũng có những điểm mạnh và yếu riêng. Vậy những lợi thế và hạn chế của mô hình SWOT là gì?
Ưu điểm
Mô hình SWOT là một công cụ quan trọng và hiệu quả trong việc phân tích kinh doanh, được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực quản lý, chiến lược và tiếp thị. Với khả năng định hình chiến lược và phân tích môi trường, mô hình này giúp các doanh nghiệp đánh giá tổng thể về bản thân và môi trường xung quanh.
Cân nhắc đến cả yếu tố nội bộ và ngoại vi
Một trong những ưu điểm quan trọng của việc sử dụng phân tích mô hình SWOT là nó bao gồm cả các yếu tố nội bộ và ngoại vi. Bằng cách xác định những điểm mạnh và điểm yếu, doanh nghiệp có thể tập trung vào khai thác lợi thế cạnh tranh của mình.
Kết hợp với việc nhận ra cơ hội và thách thức, doanh nghiệp còn có thể đưa ra các kế hoạch để đối phó với các tình huống có thể xảy ra. Nhờ vậy, doanh nghiệp sẽ có đủ khả năng để đề xuất các chiến lược đảm bảo cho sự phát triển bền vững của mình.
Đơn giản, dễ thực hiện
Mô hình SWOT là một mô hình đơn giản nhưng rất hiệu quả, tập trung vào 4 yếu tố chính gồm Điểm mạnh, Điểm yếu, Cơ hội và Thách thức. Tất cả các yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của doanh nghiệp được tổng hợp lại trong mô hình này.
Nhờ vậy, việc phân tích theo từng yếu tố trở nên dễ dàng hơn, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và công sức so với việc tự tìm hiểu từng yếu tố một.
Linh hoạt
Mô hình SWOT có tính linh hoạt cao khi có thể áp dụng cho nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau. Dù tổ chức là một doanh nghiệp lớn, một công ty mới thành lập hay một tổ chức phi lợi nhuận, mô hình SWOT cung cấp một cách tiếp cận phân tích hiệu quả để đánh giá và xác định chiến lược phù hợp với môi trường và mục tiêu kinh doanh.
Nhược điểm
Mặc dù SWOT là một công cụ phân tích kinh doanh được sử dụng rộng rãi và hữu ích, nhưng nó cũng có những giới hạn nhất định. Việc hiểu rõ về các điểm mạnh, điểm yếu của mô hình này sẽ giúp bạn chọn lựa được mô hình phù hợp nhất với mục đích của bạn.
Có tính thời điểm
Bởi vì các yếu tố trong mô hình SWOT có tính thời điểm, kết quả phân tích không thể được áp dụng lâu dài. Vì vậy, để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của phân tích, cần liên tục cập nhật thông tin mới nhất từ thị trường vào mô hình này.
Có thể thiếu các yếu tố quan trọng khác
Phân tích mô hình SWOT tập trung vào 4 yếu tố chính gồm điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức. Vì vậy, những yếu tố khác nếu không thuộc vào 4 yếu tố này có thể bị bỏ qua. Trong quá trình đánh giá, những vấn đề không quan trọng lắm cũng có thể được loại bỏ.
Tuy nhiên, hãy tưởng tượng những vấn đề bị bỏ qua như những hạt tuyết nhỏ rơi từ đỉnh núi xuống. Bạn đã tập trung quá nhiều vào các yếu tố quan trọng khác nên đã bỏ qua những hạt tuyết đó. Nhưng theo thời gian, những hạt tuyết nhỏ đó có thể tích tụ thành một tảng tuyết lớn và gây ra những hệ lụy không thể khắc phục được.
Không thể dự đoán tương lai
Phân tích mô hình SWOT không thể đưa ra những dự đoán về tương lai. Mặc dù nó có xem xét các rủi ro tiềm năng, nhưng đó chỉ là những yếu tố hiện tại trên thị trường có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp.
Vì vậy, đây không phải là mô hình phù hợp để dự đoán các xu hướng trong tương lai. Doanh nghiệp không thể sử dụng mô hình SWOT để dự báo các hành động của đối thủ hoặc tìm ra nhu cầu trong tương lai của thị trường mục tiêu.
Tham khảo: Giải pháp chuyển đổi số
Cách phân tích mô hình SWOT hiệu quả cho doanh nghiệp
Phân tích mô hình SWOT là quá trình đánh giá các yếu tố mạnh, yếu, cơ hội và rủi ro của doanh nghiệp. Ngoài ra, đây còn là một công cụ hữu ích để thúc đẩy chiến lược kinh doanh. Dưới đây là một số bước thực hiện phân tích SWOT mà bạn có thể tham khảo:
Bước 1: Lập mục tiêu
Việc đặt ra một mục tiêu rõ ràng sẽ giúp doanh nghiệp lựa chọn những thông tin phù hợp nhất cho việc phân tích. Tương tự như việc tham gia cuộc đua xe đạp mà không biết điểm đến, nếu không có mục tiêu, doanh nghiệp có thể bị quá tải bởi nhiều thông tin không cần thiết.
Mục tiêu có thể là bất kỳ sự thay đổi lớn nào đối với doanh nghiệp, ví dụ như:
- Tăng doanh thu quý lên 2 tỷ
- Mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh
- Tham gia vào một ngành mới
- Ra mắt sản phẩm, dịch vụ mới
Sau khi xác định được mục tiêu lớn, cần phải đặt ra những mục tiêu nhỏ hơn để đạt được mục tiêu lớn. Ví dụ, doanh nghiệp cần có thêm vốn để hỗ trợ hoạt động kinh doanh. Có thể thực hiện các hành động sau:
- Tăng giá bán
- Đầu tư vào trang thiết bị cho nhân viên kinh doanh
- Tìm kiếm thêm nhà đầu tư
Ví dụ, nếu doanh nghiệp quyết định tăng giá bán sản phẩm, mục tiêu của phân tích SWOT sẽ là tìm hiểu xem việc tăng giá bán có thể giúp doanh nghiệp có đủ vốn để hoạt động hay không.
Bước 2: Xác định điểm mạnh
Chữ S trong mô hình SWOT đại diện cho Điểm mạnh, hay còn gọi là Thế mạnh. Hiện nay, doanh nghiệp cần phải liệt kê những Thế mạnh của mình. Có thể sử dụng các câu hỏi sau để hỗ trợ:
- Doanh nghiệp có sở hữu công nghệ hoặc ưu thế gì về sản xuất không?
- Nguồn vốn của công ty có lớn không?
- Sản phẩm của doanh nghiệp có những tính năng nổi bật không?
- Lượng traffic tự nhiên (organic) trên website của doanh nghiệp có cao hơn so với đối thủ không?
Lưu ý: Những Thế mạnh này là những yếu tố nội bộ, tức là những điều mà doanh nghiệp có thể kiểm soát được. Hãy cố gắng liệt kê tất cả các ưu điểm của doanh nghiệp và không bỏ qua bất kỳ điều gì, dù là nhỏ nhất.
Bước 3: Khắc phục điểm yếu
Doanh nghiệp của bạn có thể có những điểm yếu, điều đó là hoàn toàn bình thường vì không có gì là hoàn hảo tuyệt đối. Tuy nhiên, điều quan trọng là cách bạn xử lý và khắc phục những điểm yếu này. Giống như những điểm mạnh, điểm yếu ở đây là các yếu tố nội bộ mà bạn có thể thay đổi, sửa chữa và kiểm soát.
Ví dụ, bạn có thể phát hiện ra rằng chi phí hoạt động của công ty là khá cao. Vậy bạn có thể làm gì để giảm thiểu chi phí này? Bạn cần xem xét xem khoản chi tiêu nào chiếm tỷ trọng lớn nhất và có thể cắt giảm được hay không.
Có thể công ty cần tối ưu hóa quy trình làm việc, tìm kiếm nhà cung cấp có giá rẻ hơn hoặc thực hiện các biện pháp tiết kiệm điện năng, v.v..
Bước 4: Xem xét những cơ hội
Đừng nhầm lẫn giữa sức mạnh và cơ hội. Hãy nhớ rằng sức mạnh là yếu tố nội bộ của doanh nghiệp, trong khi cơ hội là những yếu tố bên ngoài mà doanh nghiệp có thể tận dụng. Dưới đây là một số ví dụ về cơ hội có thể được liệt kê khi phân tích SWOT:
- Thị trường thay đổi và tăng nhu cầu cho sản phẩm mà doanh nghiệp đang cung cấp.
- Khách hàng tiềm năng mới xuất hiện trên một mạng xã hội mới, doanh nghiệp có thể sử dụng để tiếp cận và thu hút họ.
- Có khả năng phát triển tính năng mới cho sản phẩm mà không có đối thủ nào cùng làm được.
- Đối thủ cạnh tranh không hoạt động ở một thị trường tiềm năng mà doanh nghiệp có thể khai thác.
Bước 5: Nhìn nhận những thách thức
Thử thách là những yếu tố bên ngoài có thể đẩy doanh nghiệp vào những rủi ro hoặc tình huống không thuận lợi. Những mối đe dọa này có thể phát triển theo thời gian và trở thành những vấn đề lớn và khó giải quyết. Tuy nhiên, hãy xem xét tất cả những yếu tố mà bạn cho là có thể ảnh hưởng mạnh đến doanh nghiệp.
Một số mối đe dọa thường gặp trong phân tích SWOT là:
- Sự xuất hiện của đối thủ mới
- Sự thay đổi trong quy định pháp lý hoặc chính sách ngành
- Các điều kiện kinh tế tiêu cực ảnh hưởng đến sức mua của khách hàng.
Bước 6: Rút gọn danh sách
Đến bước này, chắc hẳn bạn đã liệt kê được nhiều ý tưởng cho mỗi yếu tố trong mô hình SWOT. Tuy không có giới hạn về số lượng, nhưng bạn cần xem xét việc thu gọn lại để tránh bị quá tải bởi quá nhiều thông tin.
Trong trường hợp bạn cần phải ưu tiên hoạt động hay mục tiêu nào hơn, Digital Marketing Agency DMA đề xuất sử dụng ma trận nỗ lực – tác động (impact effort matrix). Ma trận này được chia thành 4 ô, với 2 trục ngang và dọc biểu thị mức độ tăng dần của nỗ lực và tác động.
Như hình dưới đây, các yếu tố sẽ được phân loại vào 4 nhóm:
- Quick Wins (tác động cao – nỗ lực thấp): Có thể mang lại hiệu quả lớn cho doanh nghiệp mà không cần tốn nhiều công sức.
- Fill Ins (tác động thấp – nỗ lực thấp): Không đem lại nhiều hiệu quả và cũng không tốn nhiều nỗ lực.
- Thankless Tasks/Time Wasters (tác động thấp – nỗ lực cao): Không có hiệu quả rõ rệt và còn tốn thời gian và nỗ lực.
- Big Bets (tác động cao – nỗ lực cao): Mang lại hiệu quả lớn nhưng cũng đòi hỏi nỗ lực tương xứng.
Khi nào nên sử dụng mô hình SWOT?
Phân tích theo SWOT là một công cụ rất dễ sử dụng và hiếm khi có trường hợp nào không thể áp dụng được. Khi doanh nghiệp của bạn đang đối diện với một quyết định kinh doanh quan trọng, đây là lúc thích hợp để sử dụng mô hình SWOT. Ví dụ, bạn có thể áp dụng khi công ty đang đưa ra những quyết định thay đổi quan trọng bên trong, khi có sự thay đổi trong điều kiện bên ngoài hoặc trước khi lập kế hoạch chiến lược.
Việc sử dụng mô hình SWOT trong các tình huống này sẽ giúp bạn xem xét các ưu điểm và nhược điểm để từ đó đưa ra quyết định chính xác nhất.
Lời kết
Mô hình SWOT là một mô hình phổ biến và được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực trong nhiều năm qua. Mặc dù đã tồn tại từ lâu nhưng sức ảnh hưởng của mô hình vẫn còn rất lớn và có thể được áp dụng trong cuộc sống hiện đại. Hy vọng thông qua bài viết của DMA, bạn đã hiểu rõ hơn về khái niệm mô hình SWOT và các bước để thực hiện phân tích SWOT. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho mọi người cùng đọc nhé!