Mô hình PESTEL là gì và ứng dụng trong kinh doanh

Trong bài viết này, bạn sẽ tìm hiểu mô hình PESTEL là gì và nó được các nhà phân tích kinh doanh hoặc các marketer ứng dụng như thế nào trong công việc của họ. Trong thời kỳ kinh tế hiện nay thì việc đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh để đưa ra quyết định đúng đắn cho kế hoạch tiếp theo của doanh nghiệp là cực kỳ cần thiết nên mô hình PESTEL lại càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!

Mô hình PESTEL là gì?

Khái niệm mô hình PESTEL

PESTEL là một mô hình đóng vai trò như một công cụ phân tích hỗ trợ giúp doanh nghiệp thấy được “bức tranh toàn cảnh” về môi trường kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó xác định được những cơ hội và nguy cơ tiềm ẩn bên ngoài có khả năng ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. 

Mô hình PESTEL được sử dụng phổ bởi các doanh nghiệp từ lớn đến nhỏ và là một biến thể của mô hình PEST. Mô hình PESTEL gồm sáu yếu tố kinh doanh quan trọng như sau:

P – Political: Các yếu tố chính trị

E – Economic: Các yếu tố kinh tế

S – Social: Các yếu tố xã hội

T – Technological: Các yếu tố công nghệ

E – Environmental: Các yếu tố môi trường

L – Legal: Các yếu tố pháp lý 

Mô hình sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hoá quyết định mang tính chiến lược hoặc quyết định phát triển sản phẩm, dịch vụ và đảm bảo tính bền vững cho doanh nghiệp trong môi trường kinh doanh biến đổi liên tục.

Nguồn gốc của mô hình

Mô hình PESTEL có nguồn gốc là mô hình PEST (Gồm các yếu tố Political, Economic, Technical, và Social) được giáo sư trường đại học Harvard Francis Aguilar đề cập trong cuốn sách “Scanning the Business Environment” xuất bản năm 1967.

Sau đó, mô hình gốc PEST đã trải qua nhiều sự điều chỉnh và mở rộng để trở thành mô hình PESTEL như ngày nay, là một trong những công cụ phân tích môi trường kinh doanh mạnh mẽ và toàn diện hơn cho các doanh nghiệp.

Vai trò của mô hình

• Quản lý rủi ro: Mô hình này giúp các tổ chức quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bằng cách đánh giá và phân tích các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp và từ đó đưa ra những phương án dự phòng.
• Phát triển sản phẩm: Doanh nghiệp có thể dựa vào phân tích PESTEL để cân nhắc xem có nên sản xuất hoặc phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ mới hay không. Bên cạnh đó, mô hình còn giúp doanh nghiệp đánh giá sơ bộ khả năng cạnh tranh của loại sản phẩm đó trên thị trường nếu như được ra mắt.
• Tối ưu chiến lược Marketing: Bằng cách phân tích các yếu tố môi trường bên ngoài, doanh nghiệp có thể lập kế hoạch marketing hiệu quả hơn, có thể là định hình chiến dịch marketing.
• Giúp đưa ra quyết định đầu tư: Mô hình PESTEL giúp các nhà đầu tư đánh giá tiềm năng đầu tư trong một ngành hoặc một quốc gia cụ thể, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư phù hợp với tình hình thực tế.

6 yếu tố của mô hình PESTEL

Như đã đề cập phía trên, mô hình PESTEL gồm 6 yếu tố, tiếp theo chúng ta sẽ cùng đi sâu hơn tìm hiểu về từng yếu tố trong mô hình phân tích kinh doanh này.

Yếu tố chính trị (P)

Yếu tố Political (Chính trị) là yếu tố quan trọng nhất có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Các yếu tố chính trị này có thể bao gồm quy định về môi trường, cải cách thương mại, tình hình chính trị, chính sách thuế,… 

Các yếu tố chính trị sẽ xác định mức độ mà một nền kinh tế hoặc một ngành nghề nhất định bị ảnh hưởng bởi chính phủ. Do đó, bất kỳ sự thay đổi nào thuộc yếu tố chính trị đều có thể ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Ví dụ: Khi chính phủ áp đặt một loại thuế mới sẽ làm thay đổi toàn bộ cấu trúc tạo ra doanh thu của các doanh nghiệp. Hoặc khi một quốc gia có tình hình chính trị không ổn định cũng khiến các nhà đầu tư nước ngoài “tháo chạy” để bảo toàn vốn, khiến các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.

Yếu tố kinh tế (E)

Yếu tố kinh tế (Economic) là các yếu tố có ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh trong ngắn hạn và cả dài hạn của doanh nghiệp bao gồm tình hình thị trường, tình hình kinh tế, tình hình tài chính và tài khoản quốc tế, tình hình thị trường lao động, chính sách tiền tệ và mức độ cạnh tranh.

Mức độ phát triển và chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các yếu tố kinh tế.  Một số yếu tố kinh tế thường thấy bao gồm lãi suất, thuế, tỷ giá hối đoái, tốc độ tăng trưởng GDP, tỷ lệ lạm phát, các yếu tố cung cầu,… 

Ví dụ: Khi lãi suất cho vay tăng lên đồng nghĩa với việc chi phí cho vay và tiêu dùng tăng khiến mọi người có xu hướng cẩn trọng hơn khi chi tiêu và giảm mua sắm. Ngược lại khi lãi suất thấp, mọi người sẽ vay nhiều hơn đồng nghĩa với khả năng chi tiêu cao hơn. 

Yếu tố xã hội (S)

Yếu tố xã hội (Social) đề cập đến các yếu tố như đặc trưng văn hoá ở khu vực hoạt động của doanh nghiệp, thị hiếu của khách hàng, độ tuổi trung bình của khách hàng, tôn giáo, lối sống,… Các yếu tố này sẽ ảnh hưởng đến lựa chọn của họ khi mua sản phẩm hoặc dịch vụ, hay nói cách khác là ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng của khách hàng. 

Chẳng hạn, nếu quốc gia bạn đang bán sản phẩm có dân số già thì người dùng sẽ quan tâm đến các sản phẩm chăm sóc sức khỏe nhiều hơn. Hay những năm gần đây, người tiêu dùng cũng có xu hướng quan tâm nhiều hơn đến các sản phẩm organic và các sản phẩm thân thiện với môi trường. 

Dựa trên các yếu tố xã hội, các doanh nghiệp có thể xem xét lại chiến lược kinh doanh và cải tiến sản phẩm hoặc dịch vụ sao cho phù hợp để hoạt động bền vững đáp ứng hành vi tiêu dùng của khách hàng và tăng trưởng doanh số.

Yếu tố công nghệ (T)

Yếu tố công nghệ (Technological) liên quan đến những công nghệ mới, các phát minh tiên tiến và các xu hướng công nghệ trong thời đại mới mà có thể ảnh hưởng đến các sản phẩm, dịch vụ, quy trình sản xuất, kênh phân phối và phương thức marketing của các doanh nghiệp.

Ví dụ như sự phát triển của công nghệ số đã ảnh hưởng đến nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Để thích nghi với những biến đổi này, các doanh nghiệp không tránh khỏi việc tích hợp công nghệ số vào quy trình kinh doanh của mình. Điều này không chỉ giúp nâng cao trải nghiệm của khách hàng mà còn tối ưu hóa quy trình sản xuất và tăng cường hiệu suất kinh doanh.

Việc áp dụng những công nghệ tiên tiến trong quá trình sản xuất sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ đã trở thành một yếu tố quyết định trong việc cạnh tranh với các đối thủ cùng ngành. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì vị thế mạnh mẽ mà còn tạo ra những lợi thế cạnh tranh để thu hút sự chú ý của đông đảo khách hàng.

Yếu tố môi trường (E)

Yếu tố môi trường (Environmental) liên quan đến tác động của hoạt động kinh doanh lên cả môi trường tự nhiên và môi trường nhân tạo. Tất cả các doanh nghiệp cần quan tâm đến các vấn đề liên quan đến tài nguyên và năng lượng, biến đổi khí hậu, quản lý chất thải, bảo vệ sự phong phú của sinh vật và nhiều khía cạnh khác.

Với việc quy định về môi trường ngày càng nghiêm ngặt, doanh nghiệp phải chịu áp lực từ khách hàng, cộng đồng và nhà đầu tư để đảm bảo rằng hoạt động của họ không gây ảnh hưởng tiêu cực cho môi trường.

Tuy nhiên, điều này cũng có thể là một cơ hội để làm tốt công việc kinh doanh trong thị trường. Vì vậy, việc xem xét và tích hợp yếu tố Môi trường vào quy trình kinh doanh không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định mà còn làm gia tăng uy tín và niềm tin từ công chúng.

Yếu tố pháp lý (L)

Yếu tố pháp lý (Legal) tập trung vào các vấn đề liên quan đến quy định pháp lý trong hoạt động kinh doanh của các công ty, bao gồm quy định về an toàn và vệ sinh thực phẩm, tiêu chuẩn công nghệ và cơ sở hạ tầng, cũng như các quy định về môi trường.

Các doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định pháp luật của quốc gia mà họ hoạt động. Ví dụ, hầu hết các quốc gia có các quy định về thuế, yêu cầu doanh nghiệp phải trả đầy đủ để tránh bị phạt và duy trì lòng tin.

Ví dụ: Trong việc sản xuất dược phẩm tại Việt Nam, việc tuân thủ các tiêu chuẩn của Cục Quản lý Dược (thuộc Bộ Y tế Việt Nam) về quy trình sản xuất, cơ sở hạ tầng và đăng ký sản phẩm là điều bắt buộc để có thể phân phối sản phẩm trên thị trường. Điều này giúp bảo đảm an toàn và chất lượng của sản phẩm, đồng thời tuân thủ các quy định pháp luật trong ngành.

Ưu và nhược điểm của mô hình PESTEL

Ưu điểm

Mô hình PESTEL là một phương pháp phân tích môi trường kinh doanh được sử dụng rộng rãi trong việc định hướng chiến lược và quản lý rủi ro. Những ưu điểm chính của mô hình gồm có:

• Phân tích toàn diện: mô hình cung cấp cái nhìn tổng thể về nhiều yếu tố ảnh hưởng đến doanh nghiệp trên mức độ vĩ mô với 6 yếu tố khác nhau. 
• Khả năng dự đoán: PESTEL giúp doanh nghiệp đánh giá những yếu tố có thể ảnh hưởng đến hoạt động trong tương lai và tìm cách ứng phó với chúng trước khi trở thành rủi ro thật sự.
• Tập trung vào các yếu tố bên ngoài: Mô hình tập trung vào việc đánh giá các yếu tố môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến doanh nghiệp thay vì các yếu tố nội bộ.
• Đưa ra các phương án điều chỉnh: Mô hình giúp cho doanh nghiệp hiểu rõ các yếu tố đang thay đổi trong môi trường kinh doanh và sẽ tiếp tục thay đổi trong tương lai, từ đó giúp cho doanh nghiệp phát triển các chiến lược kinh doanh phù hợp.
• Tính ứng dụng cao: Mô hình PESTEL được sử dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp và tổ chức trong nhiều ngành khác nhau. 

Nhược điểm

Tuy nhiên, mô hình PESTEL cũng có những nhược điểm nhất định, cụ thể như sau:

• Các yếu tố không tương tác với nhau: Mô hình PESTEL đánh giá mỗi yếu tố một cách độc lập, không xem xét được sự tương tác và ảnh hưởng của chúng lẫn nhau. Trong thực tế, các yếu tố này thường liên quan chặt chẽ và có thể gây tác động đồng thời lên doanh nghiệp. Để khắc phục điều này, việc kết hợp PESTEL với các mô hình khác như SWOT có thể mang lại cái nhìn tổng quan hơn về sự tương quan giữa các yếu tố.
• Bị lỗi thời nhanh chóng: Môi trường kinh doanh thay đổi với tốc độ nhanh chóng, và PESTEL có thể trở nên không còn phù hợp với hiện thực. Điều này đòi hỏi chúng ta phải liên tục cập nhật thông tin để đảm bảo rằng nó vẫn chính xác và hỗ trợ quyết định chiến lược. Để giảm thiểu rủi ro lỗi thời, việc sử dụng nguồn thông tin đáng tin cậy và theo dõi xu hướng kinh doanh là vô cùng quan trọng.
• Dễ bị ảnh hưởng bởi quan điểm chủ quan: Mô hình PESTEL có thể bị ảnh hưởng bởi quan điểm cá nhân của các quản lý và chuyên gia. Sự khác biệt khi tập trung và đánh giá các yếu tố có thể dẫn đến đánh giá sai về mức độ ảnh hưởng thực sự. Để giảm thiểu tác động của quan điểm cá nhân, điều quan trọng là phải có sự đa dạng trong nguồn thông tin và thu thập ý kiến từ nhiều nguồn khác nhau.

Ứng dụng của mô hình PESTEL

Mô hình PESTEL đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh và hình thành chiến lược kinh doanh dựa trên phân tích môi trường kinh doanh. Ngoài ra, nó cung cấp những cơ hội và rủi ro tiềm ẩn mà các doanh nghiệp có thể phải đối diện. Cụ thể, những ứng dụng chủ yếu của mô hình này bao gồm:

• Đánh giá môi trường kinh doanh: Mô hình này chủ yếu được sử dụng để đánh giá các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của một công ty. Điều này giúp công ty nhìn rõ hơn vào môi trường xã hội, kinh tế, chính trị, công nghệ, môi trường và pháp lý. Việc hiểu rõ về môi trường giúp công ty phát hiện ra cơ hội mới và đối mặt với những thách thức một cách hiệu quả.
• Lập chiến lược kinh doanh: PESTEL không chỉ giúp đánh giá môi trường, mà còn hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp. Bằng cách phân tích toàn diện trên nhiều yếu tố, doanh nghiệp có thể đưa ra những quyết định thông minh và linh hoạt để phát triển hoạt động kinh doanh. Điều này có thể bao gồm việc điều chỉnh kế hoạch marketing, phát triển sản phẩm mới hoặc mở rộng thị trường, tùy thuộc vào ngữ cảnh kinh doanh cụ thể.

Quy trình phân tích mô hình PESTEL

Quy trình phân tích mô hình PESTEL gồm các bước cơ bản như sau: 

Bước 1: Phân tích 6 yếu tố PESTEL

Bước quan trọng đầu tiên là phân tích cẩn thận 6 yếu tố chính, bao gồm: chính trị (Political), kinh tế (Economic), xã hội (Social), công nghệ (Technological), môi trường (Environmental) và pháp lý (Legal) để xem doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng như thế nào bởi chúng.

Bước 2: Nghiên cứu và thu thập thông tin

Để có một cái nhìn rõ ràng và đầy đủ về môi trường kinh doanh trong quá trình phân tích PESTEL, việc thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau là rất quan trọng. Bạn có thể sử dụng công cụ tìm kiếm trực tuyến và theo dõi các nguồn báo chí, báo cáo nghiên cứu và thống kê.

Bằng cách tiến hành nghiên cứu và thu thập thông tin một cách cẩn thận, bạn sẽ đảm bảo tính khách quan và chính xác của phân tích. Đồng thời, điều này giúp bạn tránh thông tin sai lệch hoặc ảnh hưởng từ quan điểm chủ quan.

Những chiến lược này sẽ giúp bạn xây dựng một phân tích PESTEL mạnh mẽ, hỗ trợ việc đưa ra các quyết định chiến lược dựa trên thông tin chất lượng và đáng tin cậy.

Bước 3: Xác định thứ tự ưu tiên

Việc đánh giá độ quan trọng và ảnh hưởng của từng yếu tố đối với hoạt động kinh doanh là rất quan trọng.

Trong quá trình này, bạn cần xem xét những yếu tố nào có khả năng mang lại cơ hội lớn nhất hoặc gây ra rủi ro quan trọng nhất. Điều này sẽ giúp bạn xác định thứ tự ưu tiên và tập trung vào các vấn đề quan trọng nhất trong chiến lược kinh doanh của mình. Việc này không chỉ giúp bạn nhận ra các cơ hội mà còn giúp bạn hiểu rõ các thách thức tiềm tàng, từ đó chuẩn bị và điều chỉnh chiến lược một cách linh hoạt.

Bước 4: Báo cáo kết quả phân tích

Sau khi hoàn thành quá trình phân tích PESTEL, bước tiếp theo là tổ chức và tạo ra một báo cáo chi tiết. Báo cáo này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về môi trường vĩ mô và những yếu tố ảnh hưởng đến doanh nghiệp của bạn.

Trong báo cáo phân tích PESTEL, bạn có thể sử dụng biểu đồ, đồ thị, ví dụ cụ thể và số liệu để minh họa các điểm chính và giúp thông tin trở nên dễ hiểu hơn. Đảm bảo rằng báo cáo của bạn tập trung vào những yếu tố quan trọng nhất, đồng thời đưa ra các đề xuất hoặc chiến lược cần điều chỉnh hoặc thực hiện dựa trên phân tích PESTEL của doanh nghiệp. Điều này giúp báo cáo không chỉ làm nổi bật các điểm quan trọng mà còn hỗ trợ quyết định chiến lược một cách linh hoạt và hiệu quả.

Những lưu ý khi sử dụng mô hình PESTEL

Khi sử dụng mô hình PESTEL để đánh giá môi trường kinh doanh, hãy nhớ những điểm sau để đảm bảo phân tích là chính xác và toàn diện:

• Kết hợp với những công cụ khác: PESTEL là một công cụ rất hữu ích, nhưng không phải là cách duy nhất để tiếp cận. Để có cái nhìn toàn diện hơn, bạn có thể kết hợp nó với các công cụ khác như SWOT hay Porter’s Five Forces để bổ sung thông tin và nâng cao độ chính xác của phân tích. Điều này đặc biệt quan trọng vì PESTEL không xem xét các yếu tố nội bộ của doanh nghiệp.
• Xác định yếu tố ưu tiên: Vì tính chất thời điểm, hãy xác định yếu tố quan trọng nhất đối với hoạt động của doanh nghiệp và ưu tiên phân tích yếu tố đó trước. Điều này giúp tập trung sức mạnh vào những yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất và đưa ra quyết định chiến lược một cách hiệu quả.
• Sử dụng dữ liệu đáng tin cậy: Để có một phân tích chính xác, hãy sử dụng các nguồn thông tin đáng tin cậy như báo cáo từ các cơ quan chính phủ, tổ chức nghiên cứu độc lập hoặc tài liệu từ các tổ chức uy tín. Điều này sẽ tạo nền tảng cho việc ra quyết định dựa trên thông tin có độ tin cậy cao.
• Đưa ra các giả định: PESTEL là một công cụ dự báo, vì vậy việc đưa ra các giả định về tương lai là cần thiết. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng các giả định có thể không hoàn toàn chính xác và có thể dẫn đến kết quả phân tích không chính xác. Luôn luôn xem xét và đánh giá lại các giả định theo thời gian.

Case study về mô hình PESTEL của Vinamilk

Hãy cùng tham khảo mô hình PESTEL của công ty Vinamilk:

• Yếu tố P: Sự phát triển của Vinamilk là nhờ sự góp phần quan trọng của tình hình chính trị ổn định tại Việt Nam. Theo đó, hoạt động kinh doanh và xuất khẩu của doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi luật pháp, chính sách thuế và quy định của chính phủ. Đặc biệt khi doanh nghiệp chỉ phải nộp thuế 8% cho các sản phẩm sữa của mình.
• Yếu tố E: NCIF dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP giai đoạn 2021 – 2025 đạt khoảng 7%, lạm phát ở mức ổn định mỗi năm. Điều này là điều kiện thuận lợi cho Vinamilk nhưng cũng khiến doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực cạnh tranh tăng cao. 
• Yếu tố S: Tiến bộ trong mức sống và sự đa dạng của dân số đã mở ra nhiều cơ hội tiềm năng trong thị trường sữa, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Tuy nhiên, vẫn có những khó khăn khi một số lượng người dân ở vùng nông thôn chưa có thói quen tiêu thụ sữa và tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng vẫn còn cao.
• Yếu tố T: Vinamilk đã đầu tư mạnh vào công nghệ và thiết bị hiện đại cho quá trình sản xuất, từ việc áp dụng dây chuyền sản xuất đồng bộ tiên tiến cho đến sử dụng công nghệ tiên tiến trong nuôi bò sữa. Điều này bao gồm việc sử dụng hệ thống cảm biến và công nghệ quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO, nhằm tăng cường hiệu suất sản xuất và đảm bảo chất lượng cao của sản phẩm.
• Yếu tố E: Khí hậu và tình hình thiên tai tại Việt Nam có thể ảnh hưởng đáng kể đến quá trình sản xuất sữa. Vì vậy, Vinamilk đã đặt ra mục tiêu quản lý cẩn thận các yếu tố môi trường này để đảm bảo nguồn cung ổn định của sữa. Hơn nữa, việc lưu trữ và vận chuyển sữa cũng phải tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường.
• Yếu tố L: Vinamilk đã tích hợp công nghệ tiên tiến vào quy trình sản xuất của họ và đã đạt được các chứng chỉ quốc tế để chứng minh khả năng bảo quản và lưu giữ sữa cũng như các sản phẩm từ sữa của mình. Tuy nhiên, một thách thức có thể phát sinh từ việc làm việc với các nhà phân phối nhỏ, vì họ có thể thiếu thiết bị và khả năng bảo quản đầy đủ, điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và uy tín của công ty.

Câu hỏi thường gặp về mô hình PESTEL

1. Khi nào dùng PESTLE?
   Dùng PESTLE khi muốn đánh giá ảnh hưởng của yếu tố bên ngoài đến hoạt động kinh doanh hoặc khi xác định chiến lược dài hạn.
   
2. Tại sao Mô hình PESTEL quan trọng trong kinh doanh?
   Mô hình PESTEL quan trọng vì nó giúp doanh nghiệp đánh giá và hiểu rõ yếu tố chính ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh, từ đó xây dựng chiến lược linh hoạt và hiệu quả.
   
3. Ai nên thực hiện phân tích PESTEL trong doanh nghiệp?
   Phân tích PESTEL nên được thực hiện bởi đội ngũ quản lý chiến lược, nhà quản lý kinh doanh, và những người đưa ra quyết định chiến lược trong doanh nghiệp.
   
4. Phân tích PESTEL có giới hạn thời gian sử dụng hay không?
   Phân tích PESTEL không có giới hạn thời gian cụ thể, nhưng nên được thực hiện định kỳ để cập nhật thông tin và điều chỉnh chiến lược phù hợp với biến động của môi trường kinh doanh.

Lời kết

Qua bài viết của Digital Marketing Agency DMA, hy vọng rằng bạn đã hiểu rõ mô hình PESTEL là gì, đặc điểm và ứng dụng trong kinh doanh của mô hình này. Cám ơn bạn đã theo dõi!